Psikolog-Psikiyatrist-Psikolojik Danışman Kimdir? Psikoterapi Nedir? Kimler Terapi Yapabilir?

Psikiyatrist/ Psikiyatri Hekimi Kimdir?

Ruhsal rahatsızlıkların önlenmesi, tanınması, tedavi edilmesinde ve rehabilitasyonunda çalışan tıp fakültesi mezunu psikiyatri uzmanlık eğitimini tamamlamış hekimdir. Psikiyatri hekimi, 6 yıllık tıp fakültesinden mezun olmuş ve ondan sonra 4-5 yıl psikiyatri ihtisası yapmış hekimlere denir. Böylece aldığı eğitimle insanın hem genel tıbbi hastalıklar hakkında bilgi sahibi olan hem de ruhsal yapısını değerlendirme tanı koyma, ayırıcı tanı yapma ve tedavi etme bilgisi ve yetkisine sahip olan kişidir. 

Psikiyatri hekimi klinik karar verici olarak ruh sağlığı ekibi içinde koordinasyonu sağlamaktadır. Psikiyatrik hizmetin kaliteli olarak verilebilmesi için başvuru, değerlendirme, tedavi, diğer birimlere yönlendirme ve tedaviyi sonlandırma, izlem ve rehabilitasyon aşamaları tanımlanmıştır. Tıbbi süreçleri değerlendirerek psikiyatrik tablolara ilişkin ayırıcı tanı yapmak, tanı koymak, tedaviyi planlamak, ilaç ve diğer tedavi yöntemlerinin yanı sıra, uygun görülen psikoterapiyi uygulamak ve/veya yönlendirmek psikiyatri uzmanlarının sorumluluğu ve yetkisi içindedir.

Psikolog / Klinik Psikolog Kimdir?

Psikolog: Fen-Edebiyat fakültelerinin 4 yıllık psikoloji bölümünden mezun olmuş kişilere psikolog denilmektedir. YÖK tarafından kabul edilen yurtiçi psikoloji lisans programları ile denkliği YÖK tarafından kabul edilen yurtdışı psikoloji lisans programlarından lisans derecesi ile mezun olan kişiler, psikolog unvanı kullanma hakkı taşımaktadır. Psikologlar, bireyin bireysel ve toplumsal tutum, davranış, düşünme ve duygu durumlarını inceleyen; davranışın ve zihinsel süreçlerin bilimsel tanım ve açıklamalarını temel alan meslek mensuplarıdır.

Klinik psikolog: Ulusal mevzuata göre (a) psikoloji veya PDR lisans mezunu olup klinik psikoloji alanında yüksek lisans derecesi alanlar ile (b) diğer lisans programlarından mezun olup klinik psikoloji alanında hem yüksek lisans hem de doktora derecesini (iki düzeyi eksiksiz) alanlar “klinik psikolog” unvanı kullanabilir.

Klinik psikolog ne iş yapar?

• Uluslararası Hastalık Sınıflandırma (ICD-10) listesinde F00 ile F99 kodları arasında yer alan hastalıklarda ilgili uzman tabibin teşhisine ve tedavi için yönlendirmesine bağlı olarak, hastalara eğitimini aldığı terapi ve psikolojik destek hizmetlerini verir.
• Gözlem ve görüşme teknikleri kullanır; eğitimini almış olmak kaydı ile zekâ, kişilik, gelişim, nöropsikolojik testler, ilgi, tutum ve uyum envanterleri gibi araçları uygular ve yorumlar.
• Kullandığı ölçme, değerlendirme yöntemlerinin psikometrik özelliklerine, verdiği psikolojik hizmetlerin ya da eğitim programlarının etkinliğinin değerlendirilmesine yönelik çalışmalar/araştırmalar yapar.
• Eğitimini almış olduğu alanlarda hastalara, hasta yakınlarına, ekipteki tüm elemanlara insan ve davranışları hakkında kuramsal ve uygulamalı eğitimler verir.
• Toplum ruh sağlığını korumaya yönelik faaliyetlere katılır, katkı sağlar.
• Gerekli durumlarda bireyler ya da aileleri için krize müdahale, travma ve afetlerde bireysel/grup psikolojik yardım ya da eğitimini aldığı psikoterapi uygulamalarını yapar ve/veya yapılmasını önerir.

Psikolojik Danışman Kimdir?

Eğitim fakültelerinin psikolojik danışmanlık ve rehberlik bölümlerinden mezun kişilerdir. Sağlık alanı dışında başta eğitim kurumlarında olmak üzere danışmanlık ve rehberlik verme görevlerini üstlenirler. Ayrıca ruhsal hastalığı olmayan kişilere yaşam sorunlarıyla daha iyi başa çıkmalarını sağlamaları için danışmanlık verirler. Birinci basamak sağlık kuruluşlarında aile hekimi, psikiyatri birimlerinde psikiyatri hekimi denetiminde çalışırlar. Danışmanlar bilimsel geçerliliği kabul edilmiş uluslararası tanınırlığı olan standardize eğitim aldıklarını belgelendirdikleri takdirde ilgili alanda bazı terapi yaklaşımlarını psikiyatri hekimi sorumluluğunda uygulayabilirler. 

Psikoterapi Nedir?

Kökeni Yunanca’dan gelen psikoterapi kelimesi, psycho (akıl,ruh) ve therapy (tedavi, sağaltım) kelimelerinin bileşiminden türetilmiştir. Psikometri en genel anlamıyla duygusal, zihinsel ya da davranışsal bozuklukları ortadan kaldırmayı ya da azaltmayı hedefleyen tüm tekniklere ve yöntemlere verilen addır.

Psikoterapi sadece ruh ve akıl sağlığı ile ilgili bozuklukları tedavi etmeyi amaçlamaz; aynı zamanda iş, aile, okul gibi çeşitli alanlardaki yaşam güçlüklerini çözümlemeyi, psikolojik uyumu arttırmayı ve kişisel gelişime yardımcı olmayı da hedefler. Psikoterapinin hedef kitlesi sadece psikopatolojisi olan yetişkin bireyler değildir; çocuklar, ergenler, aileler, çiftler ve çeşitli gruplar da bu hizmetten yararlanabilirler. Bunu yaparken de, çeşitli yöntem ve ekollerden yararlanılır.

Psikodinamik psikoterapi, bilişsel-davranışçı terapi, varoluşçu terapi, geştalt terapisi, aile terapisi, çift terapisi, grup terapisi, EMDR gibi birçok psikoterapi yöntemi ve okulu vardır. Bunlardan hangisinin kullanılacağı, problemin tanımı, psikoterapistin mesleki oryantasyonu ve danışanın beklentileri gibi faktörler belirler. Nitekim, araştırmalar tüm bu farklı ekol ve yöntemlerin yerinde kullanıldığı taktirde, etkin olduğunu göstermektedir. Buradaki en önemli nokta, psikoterapistin problemi iyi tanımlaması ve uygun yönteme karar verebilmesidir. Bunun için de psikoterapist, danışan ile detaylı bir ön görüşme yapmalı; danışanı psikometrik testlere ve gerektiğinde ilaç tedavisi için psikiyatra yönlendirmelidir.

Sonuç olarak, psikoterapi alanında uzmanlaşmış psikologlar, herhangi bir alanda problem yaşayan ve kişisel gelişimi amaçlayan bireylere ya da gruplara tanısal ve danışmanlık alanlarında hizmet sunarlar.

Psikoterapist Kimdir?

Psikoterapistler, psikoterapi eğitimini tamamlamış ruh sağlığı uzmanlarıdır. Psikoterapist, danışanın şikayetine göre gerekli tanısal yöntemleri kullanır (psikometrik testler, klinik tanı kriterleri vs.). Bunun için gerekli yönlendirmeleri yapar ve uygun psikoterapik yaklaşımı belirler ve sunar. Yukarıda da belirtildiği üzere, pek çok psikoterapi ekolü ve yöntemi vardır. Psikoterapist bunlardan kendi eğitimine ve danışanın şikayet ve beklentilerine göre uygun olanını seçer ve bu yönde tedavi ve gelişim planları yapar. Psikoterapist genellikle kliniklerde, danışmanlık merkezlerinde ve hastanelerde çalışırlar.