Oyun bağımlılığı: Bilgisayar, oyun konsolu, akıllı telefon gibi cihazlar vasıtasıyla oynanan oyunlarda aşırı zaman geçirilmesine bağlı olarak; kişinin fiziksel, sosyal ve duygusal problemler yaşamasına neden olan bir bağımlılık olarak tanımlanmaktır. Oyun bağımlılığı tanısı konulan çocukların video-internet oyunları üzerine aşırı kafa yorduğu, oyun oynamadığında kendini kötü hissederek yoksunluk belirtileri gösterdiği gözlemlenmiştir. Çocuklar kendilerini daha iyi hissetmek için zamanla daha da artan sürelerde oyun oynamayı istemektedirler. Oyun bağımlılığı olan çocuklar saatlerce hatta günlerce bilgisayarın başından kalkmaz ve çok nadir yemek yerler hatta yemeklerini oyun oynarken yemeyi tercih ederler. Fiziksel efor sarf etmedikleri için ise ilerleyen zamanlarda çeşitli sağlık sorunları yaşadıkları görülmektedir.
Oyun oynayan her çocuğun oyun bağımlısı olmadığını belirtmek gerekir. Çocukların çeşitli oyunlar oynaması, birçok oyunda hesabının olması ve yeni çıkan oyunlarla ilgili bilgi sahibi olması oyun bağımlısı olduğu anlamına gelmez. Bu durumun bağımlılık olarak tanımlanabilmesi için sürekliliği olması gerekmektedir. Bu aşamada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta çocuğunuzun oyun başında ne kadar zaman geçirdiği ve oyunda geçirdiği sürenin çocuğunuz üzerinde fiziksel, sosyal hatta mental durumuna olumsuz etkisi olup olmadığını gözlemlemektir. Bu noktalara dikkat edildiğinde elde edilen sonuç sizi endişelendirdiği aşamada ise oyun bağımlılığından şüphelenmeniz normaldir.
Oyun Bağımlılığının Nedenleri
Oyun bağımlılığı nedenleri arasında bilgisayar, tablet ve telefon bulunmaktadır. Bağımlılığa neden olan etkenlerin belirlenmesi tedavi sürecine yardımcı olacaktır. Saygı ihtiyacı oyun bağımlılığının nedenleri içerisindedir. Dijital oyunlarda çocuk ne kadar zaman geçirirse diğer oyuncular tarafından kabul görme ihtimali o kadar artar. Bu durum çocuğun saatlerce oyunun başından kalkmamasına neden olur. Oyun bağımlılığının nedenleri arasında sosyal çevre ve aile içi iletişimdeki sorunlar da görülmektedir. Aile içerisinde ve sosyal çevresinde yeterince saygı görmeyen çocuklar, dijital oyunlara yöneldiklerinde ve burada başarılı olduklarında, diğer oyuncuların saygısını kolayca kazanabilirler. Dolayısıyla, çocuklar saygı ihtiyaçlarını oyunlar üzerinde gidermektedirler. Birçok kişinin aynı anda oynadığı oyunlarda bağımlılık riski daha fazladır. Çocuk, oyun oynarken gerçek yaşamda karşılaştığı sorunları görmezden gelir ve onun yerine oyun esnasında yarattığı karakteri kendisiyle özdeşleştirir. Eğer çocuk sosyal yaşamında çekingen ise bu tip oyunlarla ilgilenme olasılığı fazladır. Diğer nedenler arasında ise çocukların günlük hayatta yaşanan problemlerden kaynaklı sıkışması, stresli yaşam koşulları, kötü hissettiren olaylardan ve durumlardan kaçma arzusu oyun bağımlılığına neden olabilecek etkenler arasındadır. Çocuklardaki yalnızlık hissi, öz saygıda yetersizlik, kendine bir topluluğa ait hissetme hissi oyun bağımlılığına sebep olabilmektedir. Oyun bağımlılığının nedenleri arasında aile içindeki yetersiz iletişim önemli rol oynar. Ailelerin bu konudaki tutumu ve uzmanlar tarafından bilgilendirilmesi tedavi sürecindeki en önemli etkendir.
Oyun Bağımlılığının Belirtileri
Oyun bağımlılığı olan çocuklar oyunu hayatlarının merkezine koymaktadırlar. Oyun oynama bağımlılığa dönüştüğü noktada okul ve ders başarısında gözle görülür bir düşüş görülür. Oyun oynamadığı zamanlarda agresif davranışlar sergileyebilir ya da içe kapanabilirler. Oyun oynadığı süreyi arttırdıkça daha iyi hissettiğini söyleyebilir ve ifade edebilirler. Dijital oyunlarla daha az zaman geçirmek istediğini söyleyip fakat bunu başaramadıkları gözlemlenir. Önceleri severek yaptıkları aktiviteleri artık yapmak istemezler ve bunun yerine oyunu tercih ettikleri görülür. Aileleri ve arkadaşlarıyla daha az iletişim kurdukları gözlemlenir. Çocuklar ne kadar çok oyun oynarsa oynasın bu sürenin farkında olmadığından ve bu durum artık bağımlılık haline dönüştüğünden kaynaklı hep daha az oynadıklarına dair yalan söyleyebilirler. Kötü olaylarla baş etme yöntemi olarak oyunu seçmiş ve her kötü olaydan kaçmak için oyuna yöneldikleri görülür. Bu durum çocuğun o an ki olayla baş etme yöntemidir. Çocuklar eğer oynarken daha önce görmediğini kadar mutlu ve heyecanlı oluyorlarsa ya da davranışlarında ve ruh halinde sürekli değişim olduğunu gözlemleniyorsa bir uzmandan yardım almak bu süreci daha doğru ve olumlu geçirmenizde faydalı olacaktır.
Oyun Bağımlılığının Zararları
Bilgisayar, telefon ve tabletlerle bağımlılık derecesinde oyun oynayan çocuklar yaşına uygun olmayan oyunlarda gördüğü görüntüler ve duyduğu seslerden kaynaklı psikolojik travmalar geçirebilirler. Bağımlılık derecesinde oyun oynayan çocukların kişilik gelişiminde olumsuzluklar görülebilmektedir. Sürekli oyun oynadıklarından dolayı sosyal çevresini, arkadaşlarıyla olan bağını yitirerek yalnız kalma eğiliminde oldukları görülür. Gerçek hayatta okuluna, ailesine ve arkadaşlarına karşı yabancılaşması görülebilir. Çocuklar saatlerce hatta günlerce oyun oynadıklarından dolayı hareket edemezler ve hareketsizlik sağlık problemlerine yol açabilmektedir. Uzun süre hareketsiz kalan çocuklarda vücut ağrıları, baş ağrıları, bağırsak ve mide problemleri, aşırı kilo alma ya da verme, kronik yorgunluk gibi belirtiler görülmektedir. Uzun süre ekrana baktıklarından dolayı göz rahatsızlıkları, ellerde ve bileklerde uyuşma görülebilme olasılığı yüksektir. Çocuklar sadece oyuna odaklı olduklarında temizliğe yeteri kadar önem vermezler ve bunun sonucunda hijyen problemleri ortaya çıkabilmektedir.
Oyun Bağımlılığı Tedavi Yöntemleri
Ebeveynler tarafından alınacak bazı tedbirler ile dijital oyun bağımlılığının önüne geçmek mümkündür fakat ilerleyen bağımlılıklarda uzman desteği almak bu sürecin daha doğru bir şekilde tedavi edilmesini mümkün kılacaktır. Öncelikli olarak ebeveynlerin bu konuda bilgilendirilmesi ve sıkı bir iletişim içinde olmaları ortaya çıkabilecek problemlere karşı hızlı bir şekilde çözüm üretilmelerine yardımcı olacaktır. Ebeveynlerin oyun kavramını çocuklara oyun ya da ceza algısı içerisinde sunmamaları tedavi sürecine olumlu etki etmektedir. Verdiğiniz bir görevi yerine getirdiğinde oyun oynayabilirsin algısı yaratılmamalı ve hatalı bir davranışından dolayı oyun oynamayı yasaklamak gibi yanlış bir tutum içerisine girilmemelidir. Çocukların ilgisine çekebilecek farklı aktivitelere yönlendirmek, ekran başında zaman geçirmesini önlemek için birlikte yapacağını aktiviteler bu süreçte etkili olacaktır. Çocukların hangi oyunları tercih ettiği, bu oyunlar içerisinde psikolojik şiddet içeren, argo gibi çocuk gelişimini kötü etkileyen unsurların olup olmadığı araştırılmalıdır. Çocuklarla önceden anlaşarak bir zaman limiti koymak ve bu limitin aşılmasına izin verilmemelidir. Telefonları ve oyun oynayabileceği diğer aletleri yatak odasının dışında tutmak gece gizlice kalkıp oynamalarını engelleyecektir. Uzmandan yardım alındığı durumda tedavi sürecinde ilk olarak bağımlılığın altında yatan psikolojik faktörlerin tespit ve tedavi edilmesi önceliktedir. Oyun bağımlılığının tedavisinde bilişsel davranışçı terapi yaygın olarak kullanılmaktadır. Bilişsel davranışcı terapi yöntemi ile oyun oynamayla ilgili kalıplaşmış yanlış düşüncelerin fark edilmesi ve bunların sağlıklı düşünce ve fikirlerle değiştirilmesi sağlanır. Bu davranış kalıplarından kurtulabilmesi için çocuklarla bazı çalışmalar yapılır ve bazı somut ödevler verilmektedir.
